گارتنر، به عنوان یکی از مشهورترین شرکتهای پژوهش و مشاوره فناوری اطلاعات، سالانه نقشه راهی از روندهای فناوری اطلاعات را منتشر می نماید. این نقشه راه برای دو گروه شرکت های بزرگ و شرکت های کوچک و متوسط تدوین میشود. نقشه راه منتشر شده برای سال 2021 تا 2023 برای شرکت های بزرگ، بر اساس پرسش از متخصصان فناوری اطلاعات در 437 شرکت بزرگ تهیه و تدوین شده است. تعریف گارتنر از شرکت های بزرگ در این نقشه راه مبتنی بر درآمد بیش از یک میلیارد دلار در سال است. در این نقشه راه، گارتنر فناوریها را به 6 حوزه امنیت، محل کار دیجیتال، اتوماسیون فناوری اطلاعات ، ذخیره سازی و پایگاه داده، زیرساخت کامپیوتر و خدمات پلتفرمی و شبکه تقسیم نموده است.
گارتنر علاوه بر اینکه این فناوریها را از نظر حوزه تقسیم بندی مینماید، آنها را از نظر ریسک استقرار در شرکتها و همچنین ارزش مورد انتظار برای شرکتها نیز به سه گروه تقسیم میکند. ریسک شامل سه سطح کم ریسک، ریسک متوسط و پر ریسک 1 و ارزش نیز شامل سه سطح ارزش کم، متوسط و زیاد است. مبنای تحلیل ریسک در مطالعات گارتنر شامل بلوغ بازارگاه / فروشنده، پیچیدگی/ تطابق معماری، ریسک امنیت، دسترسی به استعدادها، چالشهای انطباق با رگولاتور، هزینه پیاده سازی و تخریب فرایندها و خدمات فعلی است.
همچنین مبنای ارزش در نظر گرفته شده برای هر فناوری شامل افزایش کارایی هزینه، بهبود سرعت و چابکی، ارتقا تاب آوری، بهبود کارایی کارکنان و افزایش درآمد از طریق بهبود محصولات و خدمات است.
ریسک و ارزش فناوری ها
پراکندگی میزان ریسک فناوریهای سال 2021 تقریبا یکسان است. 36 درصد از فناوری ها دارای ریسک بالا برای شرکتها هستند. از بین فناوری های با ریسک بالا 40 درصد آنها در وضعیت پایلوت قرار دارند و 60 درصد باقیمانده نیز در وضعیت استقرار و پیاده سازی هستند.
این نسبت در سال 2020 برای وضعیت برنامه ریزی و پایلوت، 80 درصد و برای وضعیت استقرار 20 درصد بوده است. از این تغییرات میتوان نتیجه گرفت که شرکت ها با پذیرفتن ریسک این فناوری ها در جهت استقرار و پیاده سازی فناوری های جدید پیش رفته اند. خصوصا که 70 درصد فناوری های در حال استقرار و پیاده سازی، که از ریسک بالایی برخوردارند، برای شرکت ها ارزش متوسط و بالایی را به همراه دارند.
وضعیت فناوری ها
از سال 2019 به تدریج از تعداد فناوری هایی که در وضعیت برنامه ریزی یا پایلوت بوده اند کاسته شده و بیشتر آنها به مرحله استقرار رسیده اند. این آمار نشان دهنده کوتاه شدن زمان پذیرش فناوریهای نوظهور در شرکتها است. در میان حوزه های فناوری، اکثر فناوریهای ذخیره سازی و پایگاه داده، محل کار دیجیتال و خودکارسازی فناوری اطلاعات همچنان در وضعیت پایلوت قرار دارند.
نگاهی به پراکندگی فناوریها بر اساس حوزههای مختلف، نشان می‌دهد تمرکز فناوری ها در حوزه های مختلف نزدیک به هم است اما حوزه «زیرساخت کامپیوتر و خدمات پلتفرمی« اندکی بیشتر مورد توجه قرار گرفته و تعداد فناوری های این حوزه بیشتر است. نکته دیگر در این خصوص این است که فناوریهای سه حوزه »ذخیره سازی و پایگاه داده«، »محل کار دیجیتال« و »خودکارسازی فناوری اطلاعات « عمدتا در مرحله پایلوت قرار دارند و این نشان دهنده این است که این گروه از روندهای فناوری اطلاعات احتمالا در سال‌های آینده با ورود به فاز استقرار و پیاده سازی جزو روندهای مورد توجه شرکتها و سازمانهای بزرگ، برای کاربرد، خواهند شد.
خصوصا اینکه بیش از نیمی از این فناوریها ریسکی پایین و متوسط و همچنین ارزش متوسط و بالا برای سازمان‌ها دارند. با نگاهی به این سه حوزه ملاحظه میشود که فناوریهای تسهیلگر عملیات و فرایندهای نقطه پایانی، ابری سازی ابزارهای مورد نیاز، ابزارهای خودکارسازی عملیات و فرایندها و ابزارهای مجازی‌سازی و هوشمندسازی مورد توجه توسعه دهندگان فناوری بوده است.
ارزش و ریسک محوری فناوری ها
در میان ارزش محوری فناوری ها برای کسب و کارها مهمترین ارزش، بالا بردن تاب آوری شرکتها است. فناوری هایی که به بالا بردن بهره وری کارکنان کمک میکند در رتبه بعدی ارزش محوری فناوری ها برای کسب و کارها قرار دارد. بهبود چابکی و سرعت نیز در رتبه بعدی قرار دارد. فناوری های معرفی شده ارزشهای محوری دیگری را نیز به همراه دارند اما با توجه به اهمیت بسیار کمتر آنها برای کسب و کارها در این بخش از گزارش گارتنر به آنها اشاره نشده است.
طبق گزارش گارتنر از نظر شرکتهای بزرگ مهترین ریسک محوری برای پذیرش فناوری های جدید در حوزه فناوری اطلاعات، کمبود استعداد در این زمینه است. این ریسک در مقایسه با سال 2020 برای شرکتها بیش از 16 برابر رشد داشته است.
روندهای کلی برای فناوری های نوظهور
گارتنر سه روند کلی را برای فناوریهای نوظهور در حوزه فناوری اطلاعات شناسایی نموده است که مجموعا بر تسهیل، توانمندسازی و بهینه سازی شرکتها در حوزه های مختلف تمرکز نموده اند. روندها به شرح زیر است:
1 -توانمند کردن فناوران کسب و کارها
– افزایش ارائه خدمات به صورت سلف سرویس (شامل خدمات فناوری اطلاعات شرکتها یا خدمات کسب و کار آنها)
– فعالسازی ظرفیت های داده و تحلیل داده
– سرمایه گذاری روی مدیریت ابری برای پشتیبانی محیط های پیچیده
2 -تسهیل عملیات بدون وابستگی به مکان
– تمرکز بر امن سازی نقاط دسترسی
– شکل دهی مجدد شبکه ها برای محیط های توزیع شده
– تمرکز بر زیرساخت های لبه
3 -بهینه سازی سرمایه گذاری شرکتها در حوزه فناوری اطلاعات
– توجیه پذیر بودن فناوری های فعلی ذخیره سازی و پایگاه داده
– پذیرش منتخبی از فناوریهای خودکارسازی فناوری اطلاعات در شرکتها
با توجه به روندهای کلی فوق میتوان گفت که ریشه توسعه فناوری های مورد استفاده در شرکت های بزرگ تسهیل عملیات بدون وابستگی به مکان است. به نظر میرسد اثر پاندمی، شرکت های بزرگ را نیز بر آن داشته تا به ارایه خدمات به مشتریان و همچنین به ارایه دسترسی به کارکنان خود فارغ از محل استقرار کارکنان به عنوان یک نیاز اساسی توجه ویژهای داشته باشند و به نظر نمیرسد این نیاز بعد از رفع موضوع پاندمی نیز فراموش گردد.
در این زمینه توانمندسازی کسب و کارها با استفاده از فناوری و همچنین افزایش اثربخشی حوزه فناوری اطلاعات به عنوان زیرساخت تسهیل عملیات بدون وابستگی به مکان مورد توجه شرکت های بزرگ قرار گرفته است. طبیعتا به زودی این روندها در کشور عزیز ما نیز بروز خواهد نمود و با مطالعه اقدامات شرکت های بزرگ میتوان آمادگی الزم را برای ظهور و بروز این فناوری ها در سازمان ها ایجاد گردد.
